5 lat od nabycia nieruchomości w PIT biegnie od końca roku, w którym nastąpiła śmierć spadkodawcy. Udział w spadku nie jest tożsamy z udziałem w konkretnej rzeczy wchodzącej w skład masy spadkowej.
-
Opublikowane przez radca prawny Arkadiusz Foryś
- Opublikowane w AktualnościNieruchomościOrzeczeniaPITPodatki
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 13 grudnia 2016 r., (sygn. akt II FSK 2955/14) utrzymał w mocy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 7 maja 2014 r. (sygn. akt I SA/Kr 1934/13) i w pełni podzielił poglądy wyrażone we wcześniejszych wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego w tym, w szczególności z dnia 13 września 2011r. (sygn. akt II FSK 500/10) w kwestii odpowiedzi na następujące pytanie:
Czy do „nabycia nieruchomości”, o którym mowa w przepisie art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. „a” ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT), dochodzi:
-
w momencie działu spadku ,
-
czy też nabycie to nastąpiło już wcześniej w momencie otwarcia spadku?
(i to bez względu na to, czy w drodze działu spadku spadkobierca otrzymuje majątek o wartości większej niż stwierdzony udział w spadku).
Konsekwencją odpowiedzi na to pytanie, jest rozstrzygnięcie :
- o momencie rozpoczęcia liczenia terminu zbycia „przed upływem pięciu lat” począwszy od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie rzeczy i – w rezultacie –
- o uznaniu ( lub nie) przychodu ze sprzedaży nieruchomości za źródło przychodu oraz
- o opodatkowania podatkiem dochodowym.
Zdaniem Sądu:
Nabycie składników majątkowych spadku następuje z chwilą otwarcia spadku, a nie w chwili jego działu (bez względu na nadwyżkę wartości majątku posiadanego po dziale spadku wobec wartości udziału skarżącej w dziedziczeniu, określonej w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku).
Omawiane rozstrzygniecie zapadło w sprawie, w której Minister Finansów stwierdził, iż:
„część nieruchomości, nabytą w wyniku działu spadku ponad swój udział w spadku, skarżąca otrzymała od innych spadkobierców, a nie od spadkodawcy.”
WSA w Krakowie w uzasadnieniu wyroku wskazał, że:
- Za stwierdzenie nabycia spadku uważa się potwierdzenie nabycia praw do spadku, jako całości, a w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku nie określa się składników majątku spadkowego, praw spadkobierców oraz osób trzecich względem poszczególnych przedmiotów majątkowych tworzących spadek, praw spadkobierców lub uprawnionych do zachowku, czy nabywców spadku lub udziału w nim.
- Celem wydania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku jest ustalenie kręgu osób dziedziczących po zmarłym (spadkobierców) oraz udziałów poszczególnych spadkobierców w całości spadku, lecz nie poszczególnych rzeczy (Kidyba Andrzej, Niezbecka Elżbieta, Komentarz do art.1025 Kodeksu cywilnego zamieszczony w programie LEX).
- W postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku nie rozstrzyga się o konkretnych przedmiotach przypadających poszczególnym spadkobiercom, ponieważ uzyskanie przez poszczególnych spadkobierców wyłącznych praw do oznaczonych składników majątku spadkowego jest następstwem działu spadku, innej instytucji prawa spadkowego (J. Kremis (w: System prawa prywatnego, t. 10, s. 641).
- Dopiero w drodze działu spadku konkretyzuje się spadkobranie, czyli prawo do całego spadku.
- Nabycie spadku, jako całości praw następuje wcześniej, na co wskazuje art. 922 Kc.
- Dział spadku jest wtórny wobec nabycia i nie można nabyć rzeczy w drodze działu spadku – bez nabycia spadku jako całości.
- Dziedziczenie jest sposobem nabycia ogółu praw podmiotowych tworzących spadek, a z chwilą otwarcia spadku spadkobierca nabywa prawo do dziedziczenia uznawane w literaturze za prawo podmiotowe do spadku traktowane jako swoista całość. (bliżej M. Pazdan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. II, s. 906 i cyt. tam literatura).
- Dlatego należy odróżnić, czego nie zrobiły organy podatkowe, prawo do dziedziczenia, od poszczególnych praw wchodzących w skład spadku.
- Wspólność majątku spadkowego, powstała z chwilą otwarcia spadku, wprawdzie opiera się na współwłasności w częściach ułamkowych, jednakże prawo do rozporządzania ogranicza się do udziału ułamkowego w prawie własności każdej z rzeczy należącej do spadku i nie jest tożsame z nabyciem poszczególnych rzeczy we wskazanych proporcjach.
- Wspólność majątku spadkowego dotyczy majątku spadkowego traktowanego jako całość i wspólność ta nie powinna być utożsamiana, co starają się czynić organy podatkowe, że współwłasnością w częściach ułamkowych (lub ze współwłasnością łączną).
- Ustawodawca, w art. 1035 Kc., odesłał do odpowiedniego stosowania do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych, jednakże nie oznacza to zrównania instytucji wspólności majątku spadkowego z instytucją współwłasności w częściach ułamkowych, co wynika choćby z obowiązku wzajemnych rozliczeń jako konsekwencji działu spadku czy dokonanych uprzednio darowizn (M. Pazdan (w: K. Pietrzykowski, Komentarz, t. II, s. 1081).
- Należy odróżnić udział w spadku od udziału w nieruchomości, ponieważ z chwilą otwarcia spadku strona (podatnik) nabywa spadek jako całości w danej proporcji (art. 925 Kc.), natomiast nieruchomość może być tylko jedną z części spadku, co zostanie rozstrzygnięte podczas działu spadku.
- Nie można natomiast mówić o nabyciu w wyniku działu spadku części majątku spadkowego, który należał do innych spadkobierców, ponieważ inni spadkobiercy dysponowali udziałem w spadku, a nie prawem do poszczególnych, wyodrębnionych rzeczy wchodzących w skład spadku.
powrót na stronę główną prawników z FWSK
